(Klik om te vergroten) Wright, Golestani, Reza Zadeh, Dotti, Ansaripour, Standaert, Musindai, Skudlarek, Shomali, Segaleshfar, Brydon, Pieters, Raguenet de Saint-Albin, Javadi, Visser, Wolf, Nazari, Awan, Dowling, Heydarpoor

MONNIKEN EN SHI'A MOSLIMS BIJ ELKAAR IN ROME

‘Gods woord roept ons op tot gebed en getuigenis’

(“The Word of God Calls Us to Prayer and Witness”).

Van 14 tot 18 september vond in Rome een ontmoeting plaats van tien westerse monniken en monialen met tien moslim mannen en vrouwen. De gesprekken concentreerden zich rond de drie grote assen van het bestaan: de studie van de openbaring of lectio divina, het gebed en het levende getuigenis in deze tijd. Elke dag bestond uit tweemaal twee conferenties over één van deze drie thema’s. Nu eens kwam een christen aan het woord, daarna een moslim, of omgekeerd.

De moslim delegatie kwam uit Iran, stond onder de leiding van Dr Mohammad Ali Shomali en zijn vrouw, en zo goed als allen doceerden in Qom, een van de heilige steden in Iran,(op ongeveer 200 km van Teheran), waar zich een zeer belangrijk sjiitische universiteit bevindt voor moellahs (geestelijke meesters). Ayatollah Khomeini, als een van de grootste geleerden van vorige eeuw, is in die stad afgestudeerd. Sinds 2002 zijn er contacten tussen Dr Shomali en een Engelse gewezen abt Timothy Wright (Ampleforth). Deze laatste is door abt Primaat Notker Wolf aangesteld als gedelegeerd contactpersoon met de moslims. De ontmoeting in Rome was in feite de vierde in dat genre.

Van christelijke kant stond onze delegatie onder leiding van P. William Skudlarek osb, de algemene secretaris van de monastieke interreligieuze dialoog voor benedictijnen en trappisten (de zogenaamde DIM-MID). Ook ex-abt Timothy was aanwezig en zoals de dagen zich afspeelden in het Collegio van Sant’Anselmo, nam ook abt primaat Notker deel aan de gesprekken en gaf zelf een conferentie over het communautaire gebed. Zijn betrokkenheid was groot, wat voor iedereen een opmerkelijke steun betekende. Daarnaast was er ook een jonge trappist van Middelt in Marokko, fr. Godefroid Raguenet de Saint-Albin, ingetreden in Aiguebelle. Op 1 oktober van dit jaar zal hij daar tot priester worden gewijd. Ook br Guido Dotti van de communiteit van Bose (nabij Turijn in Italië) was er, en uit onze regio waren we met drie: zr Julian Pieters trappistin van Arnhem (Koningsoord), de Mennonitische pastor Anne Marie Visser, oblate van Egmond, en br Benoît Standaert van Zevenkerken. Ook br. Maximilian Musindai osb uit Kenya nam deel: hij is hard bezig met het Arabisch en de islam te bestuderen in Rome (PISAI). Het getuigenis van de broeders van Tibhirine kwam in bijna elk van de zes christelijke uiteenzettingen aan bod.

Naast de conferenties waren er de gesprekken in kleine groepen, de maaltijden en de gelegenheid om de gebedsmomenten van elkaar bij te wonen. Twee uitstapjes in de stad (naar de PISAI, pauselijk instituut voor de studie van het Arabisch en de Islam, en het Vaticaans museum met de Sixtijnse kapel) en een debatavond met gasten, vooral uit de diplomatieke wereld, verrijkten de kansen om elkaar beter te kennen.  De twee groepen groeiden langzaam naar elkaar toe. Opvallend was de stevige vriendschap tussen Dr Shomali en ex-abt Timothy. Veel vragen naar onze belevingswereld kregen we niet, tenzij soms in meer individuele gesprekken. De vrouwen onderling (drie moslims en drie christenen) hadden wellicht de meest indringende persoonlijke uitwisselingen van allen. Uit de conferenties en de persoonlijke nabeschouwingen kregen we toegang tot een zeer goed gestructureerd denken, stevig gefundeerd op de Koran en op sommige tradities (hadieth) van de Profeet, terwijl de praktijk (met name die van het rituele gebed) met de grootste zorg bepaald wordt (het juiste uur, op de minuut na, en de juiste oriëntatie, met kompas). Van Iraanse mystiek en met name van soefi-geaarde beschouwingen kregen we weinig te horen en er viel zelfs een wat afzijdige houding daaromtrent te bespeuren. Ook elke vorm van literair-kritische analyse van de Koran viel buiten elke beschouwing en werd eenmaal kordaat afgewezen.

Voor zover we deze ontmoeting in een groter geheel kunnen plaatsen leerden we een klassieke islam kennen, even goed uitgebouwd als het klassiek thomistisch denken van katholieken uit de jaren ’50 of ’60 van vorige eeuw, met daarbij een rituele precisie die mij aan Esseniërs of vrome Farizeeën uit de tijd van Jezus deed denken of nog aan bepaalde brahmanen in India. De netheid van de kleren en de rituele reinheid zijn strikt bepalend om volwaardig deel te mogen nemen aan het gebed. Westerse cenobieten met hun vele regels en codes aan tafel of in de gebedsruimte staan al bij al niet onbereikbaar ver van de wereld die we te zien kregen. Zijn wij niet eveneens een variant van het vroomheidsideaal van brahmanen of chassidische meesters? In contrast nu met wat enigszins uit vroegere eeuwen kon overkomen, zie je man en vrouw de meest verfijnde en nieuwste technische snufjes gebruiken (apple computer, power-point voorstellingen, i-pod verbindingen, enz.). De klederdracht mag dan nog zo traditioneel zijn, daaronder beweegt zich een vlotte high-tech die velen van ons niet weinig verblufte. Een van de meest indringende vragen betrof de secularisatie en het westers individualisme: hoe is het christendom de oorsprong van deze beide strekkingen in het Westen? Omgekeerd, alleen waar de Sharia (moslim leefregel) nageleefd kan worden, zal men aan de secularisatie en aan dat schadelijk individualisme kunnen ontsnappen, zei een van de sprekers.

Op het einde van zo’n driedaagse overheerst een gevoel van toegenomen eerbied voor elkaar en groeiende vriendschap. We zijn dankbaar dat zo iets mogelijk was, en volgens abt Timothy is er na de drie vorige uitwisselingen, duidelijk een opgaande lijn te merken, een toenemende onderlinge betrokkenheid.  We zijn op weg, als pelgrims, ‘schouder aan schouder’, zoals de profeet Sefania (3,9) het voorspelde, zonder dat één de ander hoeft te onderdrukken of te overheersen. Vrede is wat ons allen overstijgt in de beklimming naar het hoger liggende heiligdom, maar iets van die vrede straalt ons nu reeds toe, met name terwijl we stil naast elkaar gehurkt verwijlen in aanbidding van de Ene.